“Köprüyü geçmişim ama hiç fark etmedim. Ne zaman geçtim hiç hatırlamıyorum bile”
“Önümdeki tabaktaki yemek bitmiş ancak, onunla ilgili hiçbir tat hatırlamıyorum”
“Arabamı sürüp, kendimi eve attım, ama yoldaki hiçbir şeyi hatırlamıyorum. Sanki ben sürmemişim gibi arabayı”
Yukarıdakilere benzer durumları siz de sık sık yaşıyor musunuz?
Hızlı ve stresli yaşam, çoğu zaman yaşadığımız an’ı kaçırmamıza neden olabiliyor. Bedenimiz bir yerde bulunurken, ruhumuz ve kafamız başka bir yerde olabiliyor. Ruhumuzu ve bedenimizi şimdiki ana getirebilmek de özellikle öznel iyi oluşumuz (mutluluk) için önem arz ediyor. İşte bunun psikoloji literatüründe bir adı var: Farkındalık.
Farkındalık, psikoloji alanında, son zamanların en popüler konularından birisidir. Bu kavram İngilizce “mindfulness” kavramından çevrilmektedir. Pek çok yerde konu ile ilgili seminerler verilmekte, kitaplar yazılmakta ve etkinlikler düzenlenmektedir. Hatta “farkındalık odaklı terapi” bile var. Farkındalık, bireyin yaşadığı anın farkında olmasını ve şimdiki ana odaklanmasını ifade etmektedir. Daha kitabi bir tanımla söyleyecek olursak, farkındalık, yargısız bir şekilde, şimdiki an’a odaklanabilmek amacıyla dikkati toplamak olarak tanımlanmaktadır.
Günlük yaşamda da çoğu zaman, an’ı yaşamanın öneminden, şimdi de olabilmenin güzelliğinden bahseder dururuz. Sözgelimi, “Hayat bir gündür, o da bugündür” deriz. “Geçmiş ve gelecek bugünümüzü çalan iki hırsızdır” deriz. Ancak an’ı yaşamanın ne olduğu konusunda da çok fazla bilgi sahibi değilizdir.
Ataol Behramoğlu, “Yaşadıklarımdan Öğrendiğimi Bir Şey Var” adlı şiirinde, “Değişmemelisin hiç bir şeyle bir bardak su içmenin mutluluğunu” diyerek anlatmış farkındalığı.
Einstein “Güzel bir kızı öperken araba kullanan birisi, öpücüğe hak ettiği değeri vermiyor demektir. Şimdiye odaklanın ve bütün enerjinizi şimdiki yaptığınız işe verin” demiş.
Marci Shimoff’un yazdığı Sebepsiz Mutluluk kitabında şöyle bir anekdot geçiyordu. Büyük müzik adamı Arturo Toscanini’nin oğluna “Babanın en değerli bulduğun başarısı nedir?” diye sormuşlar. O da şu harika cevabı vermiş:
-Babam için böyle bir şey olmaz. O anda yapmakta olduğu şey hayatındaki en mühim şeydir; bu ister senfoni yönetmek, ister portakal soymak olsun”
Araştırmalar, farkındalığın öznel, fiziksel ve psikolojik iyi oluşla pozitif ilişkili; depresyon ve anksiyete ile ise negatif ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Bunların dışında, günlük yaşamın getirdiği, stres ve gerginlikle başa çıkabilmede de farkındalık çok önemli bir beceri olarak karşımızda duruyor.
Farkındalıkla ilgili becerileri kazanabilmek için üzerinde biraz düşünmemiz ve uygulamalar yapmamız gerekiyor. Ancak burada, basitçe günlük yaşamda bile uygulayabileceğimiz basit farkındalık uygulamalarından bahsedebiliriz.
-Bir kahve içiyorsanız, kahvenin kokusunu, tadını ve fincanın sıcaklığını hissedebilirsiniz.
-Dişlerinizi fırçalarken, diş macunun kokusunu ve tadını almaya çalışabilirsiniz.
-Banyo yaparken suyun bedeninize değişini hissedebilirsiniz.
-Giyinirken elbiselerinizin dokusunu, vücudunuza temasını ve yumuşaklığını fark edebilirsiniz.
-Yürüyüş yaparken ayaklarınızın toprakla temasını hissedin, doğanın sesine odaklanın.
Kısacası, farkındalıkla hayata dokunun ve onu hissedin.
Farkındalıkla ilgili, daha ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler için de aşağıdaki kitapları tavsiye ederim.
1. Neredeysen Orada Ol: Şimdide kalmanın yolları. Jon Kabat-Zinn – Kuraldışı Yayıncılık.
2. Farkındalığın Mucizesi. Thich Nhat Hanh – Kuraldışı Yayıncılık
3. Bilişsel Davranışçı Terapilerde üçüncü Dalga: Farkındalık ve Kabullenme Temelli Terapiler. Kültegin Ögel – HYB Yayıncılık.
Farkındalık dolu günler dilerim 🙂
Dr. Tayfun Doğan
Psikolojik Danışman
www.tayfundogan.net
